Cenne inicjatywy w nadrabianiu tej sytuacji podejmuje Instytut na rzecz Ekorozwoju systematycznie realizując projekty promujące koncepcję Natura 2000.“ Projekty InE oparte są na założeniu, że podstawowym elementem powodzenia realizacji programu jest wiedza o jego istocie oraz poszerzenie świadomości społecznej w zakresie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach objętych ochroną oraz w ich otoczeniu. Wiedzę na te tematy InE gromadzi i przekazuje do szerokiego kręgu odbiorców – do każdego, kto chce więcej wiedzieć o nowej formie ochrony przyrody w Polsce. Głównym narzędziem komunikacji z odbiorcami projektu jest utworzony w roku 2005 portal „Natura 2000 a turystyka”: www.natura2000.org.pl. Projekt ten utrwala pozycję InE jako innowacyjnej instytucji co do metod działania również w branży turystycznej.
Główną przesłanką inicjatyw Instytutu adresowanych do turystyki jest przekonanie o konieczności budowania pozytywnych relacji między branżą turystyczną, a ochroną środowiska. Przełom XX i XXI w. przyniósł wiele międzynarodowych deklaracji, konwencji i strategii dotyczących turystyki i środowiska, które mają nakłaniać do ekologizacji turystyki światowej.
Bieżący projekt InE– rozpoczęty w kwietniu – nosi tytuł: „Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju", adresowany jest, jako program edukacyjny, przede wszystkim do młodzieży gimnazjalnej i branży turystycznej.
Jaka istnieje relacja pomiędzy uczniami szkół gimnazjalnych, Naturą 2000 i branżą turystyczną?
– Zarówno szkoła, jak i sektor turystyczny, potrzebują podstawowej wiedzy na temat obszarów chronionych – mówi Krzysztof Kamieniecki – uczniowie, by wchodząc wkrótce w dorosłe życie respektowali reguły ochrony środowiska, przedstawiciele turystyki, by traktowali obszary Natura 2000 jako możliwość poszerzenia swej oferty i własnego rozwoju.
Portal Natura 2000 zawiera materiały, które w nowoczesnej szkolnej praktyce będą mogły być wykorzystane do prowadzenia atrakcyjnych lekcji – z wykorzystaniem tzw. e-szkoleń dostępnych na portalu. Inne materiały, jak katalog obszarów Natura 2000 czy dobre przykłady (Skorzystać na Naturze 2000) oraz Poradnik dla nauczycieli, pomagają w rozszerzeniu programu o nowe treści i metody dotyczące współczesnych zagadnień ochrony środowiska.
By zachęcić uczniów i szkoły do zagłębienia się w tematykę sieci obszarów chronionych Natura 2000, Instytut organizuje konkurs dla gimnazjalistów na prace prezentujące walory przyrodnicze i turystyczne obszaru objętego siecią. Doświadczenie z lat ubiegłych wskazuje, że młodzież chętnie podejmuje konkursowe wyzwania.
Konkurs zostanie ogłoszony na początku nowego roku szkolnego. Instytut liczy na pomoc instytucji zajmujących się doskonaleniem kadr nauczycielskich w rozpowszechnianiu informacji o konkursie. W roku szkolnym 2007/2008 ośrodki i centra doskonalenia nauczycieli oraz kuratoria bardzo pomogły w rozpropagowaniu informacji o portalu i konkursie.
Nie bariera ale szansa
Branża turystyczna wygra los na loterii dostrzegając wreszcie obszary chronione jak szansę na rozwój. Portal zawiera informacje przydatne dla wielu potencjalnych adresatów: począwszy od administracji regionalnej i lokalnej, poprzez regionalne i lokalne organizacje turystyczne, aż po biura turystyczne. Tam znajdują się również interesujące materiały dla wykładowców i uczniów szkół prowadzących zajęcia z zakresu turystyki. Opisy walorów turystycznych każdego z obszarów Natura 2000 są dorobkiem InE jedynym w swoi rodzaju – takiego pełnego katalogu można by lepiej się dopracować wspólnie z branżą turystyczną. Również przykłady działalności turystycznej prowadzonej w granicach lub w bezpośrednim sąsiedztwie terenów będących pod ochroną mogą być pomocne w dostrzeganiu nowej szansy a nie bariery rozwoju produktu turystycznego w regionach przyrodniczo wrażliwych. Dzięki portalowi, zarówno indywidualne osoby jak i instytucje, będą mogły bardziej świadomie prowadzić swoją działalność. Może to być także sam turysta, który trafi na dany teren dzięki opisowi znalezionemu na Portalu InE.
– Instytut nie zamierza pozostawić osób zainteresowanych turystyką sam na sam z informacjami o obszarach Natura 2000, które są dostępne na portalu – dodaje Krzysztof Kamieniecki – Zamierzamy w najbliższym czasie rozpocząć szkolenia, by wskazać branży turystycznej potencjalne korzyści z faktu, że mamy w Polsce sieć obszarów chronionych Natura 2000. Wiele zebranych przez Instytut przykładów dowodzi, że przedsiębiorcze osoby zdołały dostrzec te korzyści i prowadzą intratne przedsięwzięcia o profilu turystycznym.
InE ma w swym dorobku Program ekologizacji turystyki w Polsce. Składają się na niego
specjalistyczne projekty, opracowania materiałów, ekspertyz, recenzji, publikacje raportów, zeszytów, artykułów, programy edukacyjne dla różnych poziomów kształcenia w turystyce oraz organizowane: debaty, konferencje szkolenia, wykłady na uczelniach wyższych, a także udział w gremiach dyskusyjnych
Zainteresowani informacjami o sieci Natura 2000, nie związani ze środowiskiem szkolnictwa i turystyką, zgłaszają się do Instytutu z prośbą o dodatkowe informacje. Oznacza to, że w społeczeństwie polskim istnieje zainteresowanie siecią, jeżeli nie zawsze podyktowane "ekologiczną" świadomością, to życiowymi sprawami, w tym możliwością uprawiania turystyki i rekreacji w obiektach chronionych. Część z obszarów Natura 2000 powstała w powiązaniu ze znanymi parkami narodowymi, krajobrazowymi, rezerwatami. Wiele z tych obszarów jest jednak utworzonych w miejscach niechronionych dotychczas, „dziewiczych” pod względem szerszej znajomości ich walorów przyrodniczych. W tych sytuacjach, przed władzami lokalnymi, promotorami turystyki otwiera się szansa na nowy wizerunek gminy, powiatu, czy wsi. Jeśli o tym jeszcze nie wiedzą, podpowiedzieć im to może młodzież szkolna korzystająca z materiałów Instytutu na rzecz Ekorozwoju…
Potrzebne jest wspólne wypracowanie planu i metod współdziałania organizacji turystycznych i ekologicznych, jako pozarządowego udziału we wdrażaniu sieci Natura 2000, z pożytkiem ekologicznym i ekonomicznym dla społeczeństwa. Potrzebna jest specjalistyczna informacja o Naturze 2000 dla branży i klientów turystyki.
Jolanta Kamieniecka
Aleksandra Wójtowicz
Biznes i Ekologia