28 czerwca 2016 r. w siedzibie Urzędu Patentowego RP odbyła się konferencja prasowa, poświęcona rozpoczęciu, z dniem 1 lipca, działalności Wyszehradzkiego Instytutu Patentowego.
Alicja Adamczak, prezes Urzędu Patentowego RP: – Jeżeli chcemy dokonywać ekspansji na rynki zagraniczne, to musimy mieć zabezpieczone prawa wyłączne do wynalazków i wzorów użytkowych na danym terytorium. Patent, prawo ochronne na wzór użytkowy, to są te instrumenty prawne, które dają podstawę do konkurowania na rynkach, przede wszystkim poprzez fakt, że są wyrazem monopolu udzielanego na konkretne rozwiązanie, które chcemy wdrażać do praktyki gospodarczej w konkretnym kraju. W Polsce, czy też innym kraju świata.
Wyszehradzki Instytut Patentowy to certyfikowany organ regionalny, uprawniony do prowadzenia poszukiwań i badań wstępnych w procedurze międzynarodowej ochrony patentowej. Został powołany na podstawie umowy z dnia 26 lutego 2015 r., zawartej w Bratysławie między Republiką Czeską, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowacką oraz Węgrami.
Alicja Adamczak: – Z dniem 1 lipca 2016 r. rusza nowy rodzaj działalności Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, który związany jest z pełnieniem funkcji Wyszehradzkiego Instytutu Patentowego, w skrócie WIP. Instytut będzie działał jako Międzynarodowy Organ Poszukiwań, tzw. ISA [International Searching Authority] i Międzynarodowy Organ Badań Wstępnych, IPEA [International Preliminary Examination Authority].
Międzynarodowa ochrona patentowa to ochrona patentowa innowacyjnego rozwiązania technologicznego w więcej niż jednym państwie. Do 1970 r. można ją było wyłącznie uzyskać, składając odrębne wnioski w poszczególnych krajach, sporządzone w lokalnych językach urzędowych i wnosząc z góry stosowne opłaty rejestracyjne. Lokalne urzędy patentowe przeprowadzały poszukiwanie w zakresie podobieństwa do rozwiązań już zarejestrowanych. Sprawdzano, czy zgłoszona technologia nie została już wcześniej ujawniona publicznie i posiada walor nowości. Urzędy patentowe poszczególnych krajów podejmowały odrębne decyzje co do udzielenia patentu lub odmowy jego wydania. Powyższa procedura jest nadal dostępna.
19 czerwca 1970 r. w Waszyngtonie został zawarty „Układ o Współpracy Patentowej” (Patent Cooperation Treaty, PCT). Dokument podpisało 18 państw założycieli. Na dzień 28 czerwca 2016 r. do układu należy 149 państw.
Decyzja o udzieleniu lub odmowie udzielenia patentu nadal jest podejmowana przez krajowy urząd patentowy danego państwa lub odpowiednią instytucję regionalną. Postępowanie przed każdym z urzędów lokalnych jest możliwe dopiero po wniesieniu opłaty rejestracyjnej, pobieranej z góry, niezależnie od wyniku postępowania.
Układ o Współpracy Patentowej wprowadza możliwość dokonania pojedynczego, międzynarodowego zgłoszenia patentowego, w jednym języku, przed regionalnym organem poszukiwań. Obowiązuje jeden formularz zgłoszenia międzynarodowego. Opłata za zgłoszenie obejmujące wiele krajów jest wnoszona we frankach szwajcarskich, na rzecz jednej instytucji. W 2015 r. za pośrednictwem procedury międzynarodowej dokonano 217 059 zgłoszeń patentowych z całego świata.
Na dzień 28 czerwca 2016 r. istnieje 20 regionalnych organów, uprawnionych do prowadzenia poszukiwań w procedurze międzynarodowej ochrony patentowej. Każdy z nich pełni funkcję Międzynarodowego Organu Poszukiwań: obligatoryjnie przeprowadza poszukiwania w zakresie podobieństwa zgłoszonych rozwiązań do tych, które zostały już zarejestrowane lub ujawnione publicznie, przez co utraciły walor nowości. Organ regionalny posiada uprawnienia Międzynarodowego Organu Badań Wstępnych: na żądanie zgłaszającego i za dodatkową opłatą, może wydać pisemną opinię o zdolności patentowej dokonanego zgłoszenia w poszczególnych państwach (czy jest szansa na uzyskanie patentu, czy nie).
Na podstawie sprawozdania z poszukiwań i opinii wydanej po przeprowadzeniu badań wstępnych, zgłaszający podejmuje decyzję co do dalszego procedowania przed urzędami patentowymi w 149 państwach.
Istotne jest to, że prawo pierwszeństwa do zgłoszonego rozwiązania technologicznego powstaje w momencie przyjęcia międzynarodowego zgłoszenia patentowego przez certyfikowany organ poszukiwań.
Jeżeli zgłaszający podejmie pozytywną decyzję co do dalszego postępowania patentowego w wybranych krajach i wpłaci z góry opłaty rejestracyjne, organ, który przyjął zgłoszenie, przekazuje je do właściwych terytorialnie organów regionalnych.
Lista certyfikowanych instytucji, które na dzień 28 czerwca 2016 r. są uprawnione do prowadzenia poszukiwań w procedurze międzynarodowej ochrony patentowej:
- AT, Austrian Patent Office,
- AU, Australian Patent Office (AU),
- BR, National Institute of Industrial Property (Brazylia),
- CA, Canadian Intellectual Property Office,
- CL, National Institute of Industrial Property of Chile,
- CN, State Intellectual Property Office of the People’s Republic of China,
- EG, Egyptian Patent Office,
- EP, European Patent Office,
- ES, Spanish Patent and Trademark Office,
- FI, National Board of Patents and Registration of Finland,
- IN, Indian Patent Office,
- IL, Israel Patent Office,
- JP, Japan Patent Office,
- KR, Korean Intellectual Property Office,
- RU, Federal Service for Intellectual Property, Rospatent (Russian Federation),
- SE, Swedish Patent and Registration Office,
- SG, Intellectual Property Office of Singapore,
- UA, State Intellectual Property Service of Ukraine,
- US, United States Patent and Trademark Office,
- XN, Nordic Patent Institute.
Z dniem 1 lipca 2016 r. dołączy do nich Wyszehradzki Instytut Patentowy: – XV, Visegrad Patent Institute (Czechy, Polska, Słowacja, Węgry).
W Unii Europejskiej uprawnienia Międzynarodowego Organu Poszukiwań posiadają narodowe urzędy patentowe czterech państw: Austrii, Hiszpanii, Finlandii i Szwecji. Dodatkowo istnieją 2 instytucje regionalne:
- Europejski Urząd Patentowy (European Patent Office, EPO),
- Nordic Patent Institute (Dania, Islandia, Norwegia, Szwecja).
W procedurze uzyskiwania międzynarodowej ochrony patentowej na podstawie traktatu „Patent Cooperation Treaty” z 19 czerwca 1970 r., obowiązuje regionalizacja. Urząd Patentowy RP nie posiada uprawnień Międzynarodowego Organu Poszukiwań i do tej pory zgłoszenia patentowe, dokonywane przez podmioty mające siedzibę w Polsce, mogły być procedowane wyłącznie za pośrednictwem Europejskiego Urzędu Patentowego.
Od 1 lipca 2016 r. ta sytuacja ulegnie zmianie. Podmioty z Polski, a także z Czech, Słowacji i Węgier, ubiegające się o międzynarodową ochronę patentową nowatorskich rozwiązań technologicznych, będą mogły wybierać, czy chcą złożyć zgłoszenie w Europejskim Urzędzie Patentowym, czy w Wyszehradzkim Instytucie Patentowym.
Jeżeli zgłoszenie będzie procedowane za pośrednictwem Wyszehradzkiego Instytutu Patentowego, to czas oczekiwania na sporządzenie sprawozdania z poszukiwań ulegnie znacznemu skróceniu. W przypadku podmiotu mającego siedzibę w Polsce, wniosek patentowy będzie mógł zostać złożony w języku polskim.
Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium obsługuje 38 państw i ma ogromne zaległości w obsłudze przyjmowanych wniosków.
Alicja Adamczak: – Działalność Europejskiego Urzędu Patentowego obejmuje 38 państw, czyli 28 państw Unii Europejskiej oraz 10 państw spoza Unii, między innymi Szwajcarię i Turcję (…) Postępowanie przed Europejskim Urzędem Patentowym toczy się w jednym z trzech języków, mianowicie angielskim, francuskim lub niemieckim.
Czas postępowania przed Europejskim Urzędem Patentowym, od przyjęcia zgłoszenia do momentu sporządzenia sprawozdania z poszukiwań i wydania opinii w sprawie zdolności patentowej, jest obecnie znacznie dłuższy niż całkowity czas procedowania zgłoszeń krajowych przed polskim Urzędem Patentowym, do momentu wydania patentu.
Alicja Adamczak: – Śmiem nawet powiedzieć, że w bardzo wielu przypadkach, ten okres oczekiwania w Polsce jest o połowę krótszy, niż przed EPO.
Średni czas od złożenia wniosku do wydania patentu krajowego przez Urząd Patentowy RP wynosi 35 miesięcy.
* * *
Wyszehradzki Instytut Patentowy posiada osobowość prawną oraz autonomię administracyjną i finansową. Dyrektor i sekretariat rezydują w Budapeszcie, gdzie formalnie mieści się siedziba Instytutu. Zadania organu patentowego w zakresie przyjmowania zgłoszeń oraz ich dalszego procedowania są realizowane przez krajowe urzędy patentowe czterech państw założycieli.
Oprócz powołania dyrektora i sekretariatu, funkcjonowanie Instytutu nie wiąże się z koniecznością tworzenia nowych etatów. Instytut jest strukturą formalną, stworzoną po to, aby w procedurze poszukiwań międzynarodowych i badań wstępnych, urzędy patentowe czterech państw założycieli mogły występować na zewnątrz jako jeden podmiot. Dzięki temu możliwe było uzyskanie statusu Międzynarodowego Organu Poszukiwań oraz Międzynarodowego Organu Badań Wstępnych. Urzędy patentowe poszczególnych państw: Republiki Czeskiej, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowackiej i Węgier, działając odrębnie, nie spełniały warunków otrzymania certyfikatu. W szczególności, żaden z urzędów nie dysponował wymaganą liczbą ekspertów w poszczególnych dziedzinach.
* * *
Na zakończenie konferencji przedstawicielka Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości poinformowała o uruchomieniu przez Agencję programu „Ochrona własności przemysłowej”. Dofinansowaniu podlegają koszty zgłoszenia i uzyskania krajowej lub międzynarodowej ochrony patentowej rozwiązań technologicznych i wzorów użytkowych. Wnioski o dofinansowanie w wysokości 50% będą przyjmowane od 18 lipca 2016 r. do 20 stycznia 2017 r., a ich ocena będzie się odbywała na bieżąco, w trybie miesięcznym.
tekst i zdjęcia: Robert Ostrowski