Szczególne uznanie budzi skrupulatnie przygotowana argumentacja.
Podkreślanie i przypominanie o odrębności państwa pomorskiego od państw
sąsiedzkich, o fundamentalnej roli jednej z najdłużej panujących w
Europie dynastii książęcej, która przez ponad pół tysiąclecia chroniła
pomorskie państwo przed często agresywną polityką państw ościennych.
Niezmiernie ważne jest również wspomnienie o dorobku kulturalnym Pomorza, który w dużej mierze zawdzięczamy dynastii Gryfitów.
Nie
bez znaczenia są też uwagi, które dotyczą – delikatnie rzecz ujmując –
polskich zaniedbań względem pochówków książęcych, jakie miały miejsce od
czasów powojennych do roku 1995, czyli do czasu organizacji uroczystego
przeniesienia szczątków książęcych do szczecińskiej katedry św. Jakuba i
złożenia ich w tzw. Kaplicy Książęcej.
Podzielamy wątpliwości
autorów listu względem reprezentacyjności tejże kaplicy w obliczu
spoczywania w niej szczątków władców państwa. Niejako na drugi plan
schodzą tutaj względy estetyczne i skromność – by nie rzec, ubogość –
tego pochówku, ale sprawą najwyższej wagi powinno być pozbawienie
anonimowości władców, którzy tam spoczywają. Rzeczą niemniej istotną – w
obliczu braku edukacji regionalnej – jest umożliwienie odwiedzającym to
miejsce zapoznanie się, choćby skrótowe, z dziejami dynastii Gryfitów.
Podkreślając
jeszcze raz uznanie dla inicjatywy Fundacji Naji Gochë, chcielibyśmy
przedstawić własne spostrzeżenia dotyczące wyżej wymienionych kwestii. W
liście otwartym podkreśla się słusznie „słowiańskość” władców Pomorza,
nie powinno być jednak to określenie jedynym używanym wyznacznikiem
etnicznym dynastii, jako zbyt ogólne i w obliczu przemian etnicznych
Pomorza nie do końca oddające stan faktyczny. Warto skorzystać z
autoidentyfikacji Gryfitów, sami bowiem książęta w swojej tytulaturze
podstawowej określali się przez wieki jako „książęta szczecińscy,
pomorscy, kaszubscy i wendyjscy” i należałoby tę tytulaturę jako
przynależną książętom przy ewentualnym projekcie nowej kaplicy
uwzględnić.
Dzisiejszy napis na grobowcu, SEPULCHRUM
ILLUSTRISSIMORUM DUCUM AC PRINCIPUM POMERANIAE, wzorowany na napisie z
grobowca książąt Pomorza Wschodniego w katedrze w Oliwie wart jest
zachowania, w symboliczny bowiem sposób łączy dwie grupy pomorskich
władców, którzy według niektórych historyków faktycznie mieli wspólny
rodowód.
Kolejnym zagadnieniem jakie nie powinno być pomijane
jest rola książąt Pomorza jako dostojników Pomorskiego Kościoła
Ewangelickiego, powstałego w związku postanowieniami Sejmiku
Trzebiatowskiego z 1534 roku i istniejącego jako samodzielna organizacji
kościelna w niemieckiej części Pomorza aż do roku 2012.
Wymienieni
w liście otwartym Fundacji Naji Gochë książęta Bogusław XIV, Ulryk I
czy też Franciszek I – wszyscy oni pełnili funkcję biskupią, tj. funkcję
głowy Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Warto również dodać, że i
katedra św. Jakuba, w której spoczywają obecnie owi książęta, od czasów
Sejmiku Trzebiatowskiego do czasów powojennych (formalnie do roku 1972)
pozostawała świątynią protestancką. Protestantyzm pomorski to nie tylko
kwestia religijna, ale i ważne zagadnienie społeczne, mające także swoje
odbicie w kulturze i sztuce, składające się na – z jednej strony –
wyjątkowość Pomorza, z drugiej jednak umiejscawiające je ściśle w
kontekście kulturalnym bałtyckiego „śródziemnomorza”. Fakty te powinny
być również uwzględnione przy projektowaniu nowej krypty grobowej.
Wyrażając
po raz kolejny poparcie dla inicjatywy Fundacji Naji Gochë, niniejszym
zgłaszamy chęć zaangażowania się w zaproponowany projekt. Jako dla
przedstawicieli środowisk żywo zainteresowanych historią Pomorza, a
także środowisk zrzeszających autochtoniczną ludność pomorską, żyjącą od
początków swej historii w dziedzinach, księstwach i wreszcie w państwie
rządzonym przez własną dynastię, jest dla nas sprawą najwyższej wagi
dbanie o spuściznę Gryfitów.
W miono Kaszëbsczi Jednotë ë Zrzeszë Pòmòrzón
Mateùsz Tëtës Meyer
Kaszëbskô Jednota
Macej Bańdur ë Dôwid Mikòlaj
Zrzesz Pòmòrzón