Krosno – dawne Królewskie Wolne Miasto, ośrodek handlu, dziś Miasto Szkła, znane jest także z Górskich Zawodów Balonowych, które odbywają się co roku w długi weekend majowy (z wyjątkiem pandemii).
W dniach 30.04.-4.05.2025 roku Krosno będzie miejscem XXV Górskich Zawodów Balonowych Balonowego Pucharu Polski, które jednocześnie będą Przedmistrzostwami Świata, czyli zawodami testowymi przed XXVI Balonowymi Mistrzostwami Świata, zaplanowanymi na 18-25.09.2026 roku.
Specyfika terenu, czyni zawody w Krośnie imprezą szczególną, a poziom trudności konkurencji przyciąga najlepszych pilotów, także z zagranicy. Liczba uczestników z roku na rok rośnie, a widzowie zjeżdżają z najdalszych zakątków, aby zobaczyć barwne widowisko i skorzystać z wielu imprez towarzyszących. Ze względu na skalę przedsięwzięcia wydarzenie odbędzie się na terenie lotniska w Krośnie. Wszystkie informacje dotyczące imprezy można znaleźć na stronie www.krosno2026.com.
Tło historyczne
Fundacja Otwartych Serc im. Bogusławy Nykiel-Ostrowskiej jest głównym organizatorem Górskich Zawodów Balonów. Patronka Fundacji była inicjatorką organizowania zawodów balonowych w Krośnie 25 lat temu. Gdy zachorowała na chorobę nowotworową, z jej inicjatywy przyjaciele założyli Fundację, żeby pomagać osobom dotkniętym tą chorobą; po jej śmierci kontynuują działalność charytatywną, jak też kultywują tradycję organizacji zawodów balonowych w Krośnie.
Zawody wspiera miasto Krosno. W ich przygotowaniu aktywnie uczestniczy wielu wolontariuszy. Zawody balonowe są nieodłącznym elementem promocji Krosna i Podkarpacia i służą integracji środowisk lotniczych.
Starania w FAI
W dniach 15-16.03.2024 roku w Lozannie w Szwajcarii odbyła się doroczna konferencja Komisji Balonowej Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI) w siedzibie organizacji. Jedynym wyjątkiem był 2021 rok, kiedy z powodu pandemii zorganizowano konferencję on-line z Rzymu we Włoszech. Dwudniowe obrady plenarne poprzedzają dwudniowe spotkania podkomisji i grup roboczych. Do podejmowania decyzji potrzebne jest kworum. Aeroklub Polski reprezentuje obecnie dwóch delegatów: Witold Filus w plenum i od 2021 Arkadiusz Iwański w Podkomisji ds. przyznawania i organizowania imprez, wcześniej (przed pandemią) Jerzy Czerniawski pracował w Komisji Sterowcowej. Pomiędzy konferencjami decyzje pozaplenarne podejmuje Biuro FAI: Prezydent, trzech Wiceprezydentów i Sekretarz. Tematy do porządku obrad zgłaszane są na minimum 60 dni przed plenum – do 31grudnia roku poprzedzającego konferencję. Zatwierdzone przez Sekretarza wchodzą do porządku obrad. Inne sprawy można zgłosić w wolnych wnioskach, ale nie są głosowane. Zgłoszenie do kalendarza imprez musi zostać wykonane na trzy lata przed imprezą, np. w sprawie mistrzostw, które będą rozgrywane w 2027, wniosek trzeba złożyć do 31 grudnia 2023 roku.
Plenum zatwierdza wszystkie decyzje dotyczące sportu, regulaminy, zasady współzawodnictwa, licencjonowania sportowego, przyjmuje sprawozdania z imprez międzynarodowych, raporty.
Na Konferencji w 2024 roku wprowadzono następujące zmiany w Regulaminie rozgrywania zawodów:
- WhatsApp będzie głównym sposobem komunikacji,
- w przypadku zmiany warunków pogodowych – kierunków wiatru nie będzie można tą drogą zmienić konkurencji, jeśli nie uda się wyłożyć krzyża, to leci się na koordynaty.
Dużo uwagi poświęcono kwestiom bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo lotu balonem rozpatrywane jest w trzech aspektach:
- Szkolenie lotnicze – pilota i załogi
- Bezpieczeństwo latania
- Czynności około lotnicze, w tym tankowanie gazu
W ostatnich dwóch latach (po pandemii) zanotowano zwiększenie liczby sytuacji niebezpiecznych. Ustalono nowe zasady bezpieczeństwa na zawodach balonowych (kategorii AX), gdzie często odbywają się starty w dużej grupie balonów, ograniczając maksymalną prędkość wznoszenia i opadania do 8 m/s. (Producenci balonów w specyfikacjach raicerów podają maksymalne prędkości 12-14 m/s, podczas gdy klasyczne balony osiągają najwyżej 4-5 m/s.) Zakazano też mijania się z nadmierną prędkością i w zbyt bliskiej odległości – do 25 m.
Wprowadzono pilotażowy system kartek karnych:
- czerwona – oznacza dyskwalifikację na dwa lata,
- żółta (powyżej 100 pkt karnych) – ostrzeżenie,
- zielona (0-100 pkt karnych) – niewielkie przewinienie bez dużej liczby puktów karnych.
Małe przewinienia sumują się w ciągu dwóch lat.
Dotąd za niebezpieczne latanie kary mógł ustalić dyrektor sportowy zawodów – punkty karne, wyzerowanie punktów, dyskwalifikację.
Wprowadzono zmianę w Regulaminie organizatorów „Competition book” – zdecydowano, że musi być przeprowadzony test na Oficera bezpieczeństwa, zanim kandydat będzie zatwierdzony na imprezę międzynarodową.
Zaostrzone przepisy bezpieczeństwa zostały wdrożone w Regulaminie Aeroklubu Polskiego i po raz pierwszy zastosowane w Regulaminie 40. Balonowych Mistrzostw Polski 2024 w Krośnie w maju 2024 roku.
Zalecono, pod groźbą kar, przestrzeganie przyjętych limitów prędkości pionowej:
- w odległości 25 m – względna prędkość podejścia pionowego 3 m/s,
- 50 m – 5 m/s,
- 75 m – 8 m/s,
- indywidualna prędkość pionowego wznoszenia – do 8 m/s.
Polski potencjał
Polska na forum międzynarodowym jest wysoko oceniana w zakresie organizowania imprez sportowych. Około 40 pilotów startuje w zawodach, a piloci pasjonaci latają na fiestach i turystycznie. Według Rejestru polskich statków powietrznych 2025 prowadzonego przez Urząd Lotnictwa Cywilnego na 1.01.2025 było ogółem 320 balonów. Z roku na rok ta liczba rośnie (w 2024 o 25) pomimo wykreślania aerostatów (w 2024 – 2).
Po sukcesie Mistrzostw Świata Juniorów w Grudziądzu w 2023 roku, zorganizowanych przez Grudziądzki Klub Balonowy przyznano Polsce możliwość zorganizowania Balonowych Mistrzostw Świata Seniorów w 2026 roku w Krośnie.
W dniach 22.08 – 26.08.2023 w Grudziądzu rozegrane zostały 6. Mistrzostwa Świata Juniorów w Balonach na Ogrzane Powietrze. 1. miejsce zajął Jakub Dziedziak z MKB Tarnów. Miejsca pozostałych Polaków: 6. Kacper Borkowski z A. Nowy Targ 11. Arkadiusz Sionkowski z MKB Tarnów, 15. Piotr Grajek z KSB Wrocław, 23. Wojciech Nowakowski z A. Włocławskiego. Sklasyfikowano 45 zawodników. Reprezentacja Polski zdobyła drużynowe Mistrzostwo Świata. Młodzi piloci rokują znakomicie dalsze sukcesy w zawodach seniorów.
W 25. Mistrzostwach Świata FAI w lataniu balonem na ogrzane powietrze w Szeged na Węgrzech w dniach 8-14.09.2024 roku Tomasz Filus z Grudziądzkiego Klubu Balonowego wywalczył tytuł wicemistrza. Podkreślił wsparcie pilotów z polskiej reprezentacji: Arkadiusz Iwański – 60 miejsce, Arkadiusz Sionkowski – 106 m., Denis Dawidziuk – 82 m., Kuba Dziedziak – 80 m., Mateusz Rękas – 10 m., Roman Bauta – 30 m. i Witold Filus, ojciec Tomka – 84 m., a także sprawne współdziałanie załogi i meteorologów. Sklasyfikowano 118 pilotów.
W światowym Rankingu FAI Balonów na Ogrzane Powietrze w pierwszej setce, na 671 sklasyfikowanych pilotów, Tomasz Filus plasuje się na 9. Miejscu, Roman Bauta na 20.,Mateusz Rękas na 42., Arkadiusz Iwański na 48., Witold Filus na 73.
W polskim Rankingu zawodników za 2024 rok na 41 sklasyfikowanych pilotów pierwsza dziesiątka przedstawia się następująco:
- Arkadiusz Iwański
- Witold Filus
- Roman Bauta
- Denis Dawidziuk
- Paweł Sobol
- Zbigniew Jagodzik
- Piotr Grajek
- Przemysław Mościcki
- Tomasz Filus
- Arkadiusz Sionkowski
Oprócz wyników z 8 polskich zawodów brano również pod uwagę zawody na Litwie i we Francji, w których brali udział niektórzy zawodnicy.
W polskim Rankingu zawodników Pucharu Polski za 2024 rok – odbyło się 6 zawodów w tej randze – na 41 sklasyfikowanych pilotów pierwsza dziesiątka przedstawia się następująco:
- Arkadiusz Iwański
- Witold Filus
- Roman Bauta
- Paweł Soból
- Piotr Grajek
- Przemysław Mościcki
- Denis Dawidziuk
- Zbigniew Jagodzik
- Jarosław Łabuda
- Kacper Borkowski
W dniach 1-5.05.2024 w Krośnie rozegrano 40 Mistrzostwa Polski Balonów na Ogrzane Powietrze podczas XXIV Górskich Zawodów Balonowych. W wyrównanej walce zwyciężył i uzyskał tytuł Mistrza Polski Arkadiusz Iwański; kolejne miejsca zajęli: 2. Tomasz Filus, 3. Roman Bauta, 4. Mateusz Rękas, 5. Witold Filus. Sklasyfikowano 29 pilotów. Jak się wygrywa w górskich warunkach podkarpacia przedstawiają tracki 7 lotów Arka.
Rozegranie przyszłorocznych Mistrzostw Świata w Kraju zwiększy możliwość udziału polskich pilotów, a tegoroczne Przedmistrzostwa dadzą szansę rywalizacji z najlepszymi pilotami świata i przygotowania do walki za rok. Widzowie doświadczą emocji obserwowania na żywo sportowych zmagań lotników.
Tekst i zdjęcia: Ewa Daszewska „Balonowa Gorączka” Alledit.pl
Informacje o FAI na podstawie rozmów z Arkadiuszem Iwańskim i Witoldem Filusem