Obecnie otwierana wystawa i dostępna dwa lata temu „Ora et labora – dziedzictwo cystersów w Polsce” mają na celu ukazanie tradycji i bogatego dziedzictwa zakonów (cystersów i benedyktynów), których dzieje ściśle splatały się z historią Wieliczki i żup krakowskich (tj. kopalni soli i warzelni w Wieliczce i Bochni).
Na wystawie prezentowane będą liczne dokumenty, rękopisy i starodruki, oraz obrazy, sztychy, rzeźby a także naczynia i szaty liturgiczne. Prawdziwą ozdobą wystawy będą średniowieczne wyroby złotnicze – złote i srebrne kielichy, pateny, relikwarze i monstrancje – pochodzące ze skarbca opactwa tynieckiego, a przechowywane obecnie w tarnowskiej katedrze.
Tytuł wystawy nawiązuje do średniowiecznej nazwy benedyktynów, których ze względu na kolor ich habitów nazywano „mnichami czarnymi”. Wystawa pokaże dzieje tego zgromadzenia na ziemiach polskich kładąc szczególny akcent na dwa klasztory, znajdujące się najbliżej Wieliczki: w Tyńcu i Staniątkach. Opactwa te zarazem należały do najznamienitszych i najbogatszych w dawnej Polsce. Otwarcie ekspozycji będzie uświetnione koncertem chorału gregoriańskiego w wykonaniu benedyktynów z Tyńca.