Peru jest krajem o przebogatej historii, kulturze i tysiącletniej tradycji. Leżący w zachodniej części Ameryki Południowej kraj szczyci się wielką różnorodnością przyrody i tradycji. Podziwiać tam można majestatyczne góry, pustynie, puszczę amazońską, piaszczyste plaże i ocean.
W ciągu roku organizuje się tu ponad 3000 różnych świąt ludowych, a na terenie kraju znajduje się 10 miejsc wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
28 lipca w ambasadzie Republiki Peru w Polsce odbyła się uroczystość poświęcona 100-leciu nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Peru.
Był 6 września 1923 roku, kiedy Felipe Espantoso został w Polsce mianowany chargé d’affaires ad honorem. W grudniu tego samego roku Polski Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych poinformował Kancelarię Prezydenta RP, że Rząd Peru „zwrócił się do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z prośbą o akceptację kandydatury.
Nieoficjalne nawiązanie stosunków dwustronnych
Choć formalne nawiązanie stosunków dyplomatycznych nastąpiło w 1923 r., kontakty dwustronne rozpoczęły się kilka lat wcześniej. W 1921 r. Naczelnik Państwa RP Józef Piłsudski złożył Peru gratulacje od rządu polskiego z okazji stulecia odzyskania niepodległości.
W odpowiedzi prezydent Augusto B. Leguia napisał: „Przyjmując z wdzięcznością życzenia pomyślności dla Peru, przesłane mi przez Rząd i Naród Polski z okazji stulecia naszej niepodległości, zapewniam Waszą Ekscelencję o braterskim zainteresowaniu”.
W tym samym roku w Trujillo powstał pierwszy polski konsulat honorowy, kierowany przez inż. Stanisława Madejewskiego.
Stosunki dyplomatyczne
Początek działalności Peruwiańskich Konsulatów Honorowych w Polsce sięga 1923 roku. Pierwszą osobą, która pełniła obowiązki Konsula Honorowego w Warszawie był Tomasz Oxiński, autor Małego Podręcznika do nauki języka hiszpańskiego oraz książki pod tytułem „Peru” Następnie stanowisko to objęli Jan Rostworowski i Adolf Szczerba-Likiernik.
W latach 1931-1935 w Gdyni miał funkcjonować Konsulat Honorowy. Podobnie jest z informacją o istnieniu Konsulatu Honorowego we Lwowie w 1931 r. Niestety w polskich archiwach nie ma zbyt wielu informacji na ten temat.
Pierwszym przedstawicielem dyplomatycznym Polski, akredytowanym przy rządzie Republiki Peru, był przebywający z misją w Buenos Aires Władysław Mazurkiewicz. Pełnił tę funkcję od 1929 do 1940 r.
Następnie, w 1941 r. akredytowano pierwszą polską reprezentację z siedzibą w Limie, a stanowisko charge d’affaires objął Oswald Kermenić, który w 1944 r. został mianowany nadzwyczajnym emisariuszem i pełnomocnym ministrem. Rozpoczął publikację w Limie biuletynu Katolickiej Agencji Prasowej. Funkcję pełnił do 1945 r., kiedy to Rząd Peru cofnął uznanie Rządowi RP na Uchodźstwie w Londynie. W listopadzie 1945 roku Peru uznało Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie.
Oscar C. Barrós był pierwszym peruwiańskim dyplomatą, który przyjechał do Warszawy w 1928 r. Przed przybyciem do Polski był ministrem wojny, sprawiedliwości, oświaty i prezesem Krajowego Sądu Najwyższego w Limie. Funkcję pełnił do 1935 r.
Kolejnym przedstawicielem dyplomatycznym wyznaczonym przez władze peruwiańskie w Polsce był pisarz Ventura García Calderón, który przebywał w Brukseli jako wysłannik nadzwyczajny.
W 1939 r. Kierownictwo Poselstwa Peru w Warszawie objął José Gambetta na stanowisku chargé d’affaires. Okupacja Polski przez najeźdźcze wojska niemieckie i radzieckie oraz przekazanie do Francji władz polskich uniemożliwiły Jose Gambetcie pozostanie na stanowisku. Dopiero 22 marca 1943 r. Rząd Peru nadał Edwinowi Letts Sánchezowi tytuł Chargé d’affaires en pio przed polskim rządem. Na stanowisku pozostał do 1945 roku.
Dwadzieścia lat później, w 1967 roku, zostały przywrócone stosunki konsularne, tworząc 22 sierpnia 1967 roku Konsulat Generalny PRL w Limie.
14 kwietnia 1969 r. podpisano Umowę o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Rządem Peru a Rządem RP, która została sformalizowana poprzez wymianę not między Ministerstwem Spraw Zagranicznych Peru a Ambasadorem Misji Specjalnej Rzeczpospolitej Polskiej. W sierpniu tego samego roku Konsulat Generalny RP został Ambasadą RP w Limie.
W Caracas przebywał pierwszy akredytowany ambasador w Peru, Witold Jurasz.
14 lipca 1969 r. ponownie powstała w Warszawie Ambasada Republiki Peru, na czele której stanął Juan Garland Combe w randze chargé d’affaires ai. Javier Pérez de Cuéllar, przyszły Sekretarz Generalny ONZ, został mianowany ambasadorem z siedzibą w Moskwie.
Relacje biznesowe
W 1965 roku nawiązano stosunki handlowe. Rok później w Limie powstało Biuro Delegata Polskiej Izby Handlu Zagranicznego. W 1969 r. weszła w życie pierwsza umowa handlowa między obydwoma rządami. Podstawą stosunków gospodarczych między Peru a Polską były wówczas trzy traktaty.: Umowa handlowa, Umowa o współpracy gospodarczej i technologicznej (obowiązuje w 1979 r.) i Umowa o współpracy w dziedzinie rybołówstwa morskiego (obowiązuje w 1989 r.). Pierwsza umowa o współpracy kulturalnej i naukowej została podpisana w 1977 roku.
Imigracja Polaków do Peru
Związki Polaków z Peru sięgają XVII wieku. Pierwszym Polakiem, który przybył do Peru był jezuita Stanisław Artel, który swoją działalność misyjną na tych ziemiach rozpoczął pod koniec XVII wieku.
W XVIII wieku baron Nordeflicht i Antoni Zachariasz Helm uczestniczyli w wyprawie zorganizowanej przez dwór hiszpański w celu podniesienia jakości srebra wydobywanego w Peru i Nowej Hiszpanii. Jednak największa grupa Polaków wyemigrowała do Ameryki Południowej w XIX wieku. Charakterystyczną cechą emigracji do Peru był jej polityczny charakter. Po uzyskaniu przez Peru niepodległości w 1821 r. prezydenci Ramón Castilla i Manuel Pardo chcieli zmodernizować swój kraj, co implikowało konieczność zatrudnienia specjalistów z zagranicy. Właśnie w tych czasach do Peru przybyło grono polskich inżynierów, biologów, przyrodników, podróżników i architektów, którzy odegrali ważną rolę w rozwoju Peru.
Do najwybitniejszych należą Ernest Malinowski, inżynier, twórca Centralnej Kolei Peru i Edward Habich, towarzysz Malinowskiego, który w 1876 roku założył w Limie Specjalną Szkołę Inżynierów Budownictwa i Górnictwa (obecnie Narodowy Uniwersytet Inżynieryjny).
Ważną rolę odegrali także architekci rodziny Małachowskich, której członkowie zaprojektowali Dom Pizarro, Katedrę i Dom Rządowy. W okresie międzywojennym polska emigracja do Peru była jednym z najważniejszych problemów w stosunkach polsko-peruwiańskich. W 1924 r. Polacy otrzymali od prezydenta Augusto B. Leguia propozycję zaludnienia dżungli. Grupa właścicieli ziemskich przyjęła ofertę i utworzyła Polsko-Amerykańską Unię Kolonizacyjną. Związek ten w 1928 roku uzyskał koncesję na zorganizowanie kolonizacji na obszarze około miliona hektarów. Niestety plan się nie powiódł.
Okres od 1989 roku
Nowy okres w stosunkach peruwiańsko-polskich rozpoczął się wizytą prezydenta Peru Alana Garcíi Péreza w Polsce 6 września 1989 r. W trakcie wizyty prezydent spotkał się z premierem Polski Tadeuszem Mazowieckim. 12 grudnia 1991 r. podpisano porozumienie określające mechanizm konsultacji między resortami spraw zagranicznych obu krajów.
W kolejnych latach odbywały się liczne wzajemne wizyty, mające na celu poprawę stosunków między oboma krajami.
10 września 1998 r. przyjechał do Polski prezydent Alberto Fujimori, a 16 kwietnia 2002 r. prezydent Aleksander Kwaśniewski złożył wizytę prezydentowi Peru. Była to pierwsza wizyta polskiego prezydenta w Peru od czasu nawiązania stosunków dyplomatycznych w 1923 roku.
W 2007 roku do Peru przyleciał Lech Wałęsa, który otrzymał tam Medal Pracy i tytuł Doktora Honoris Causa Uniwersytetu w Limie. Przemówienie Lecha Wałęsy poprzedziło wstępne przemówienie Mario Vargasa Llosy, laureata Nagrody Nobla, wybitnego pisarza, znanego z poparcia dla „Solidarności”, gdy związek zawodowy walczył o demokrację w Polsce.
W maju 2008 r. Polski premier Donald Tusk wziął udział w szczycie Unia Europejska – Ameryka Łacińska, który odbył się w Limie. W tych dniach podpisano polsko-peruwiańskie porozumienie o współpracy w dziedzinie turystyki, a następnie, w sierpniu tego samego roku umowę o współpracy w dziedzinie obronności. Podczas wizyty Donald Tusk otrzymał odznaczenie Rządu Peruwiańskiego – „Order Słońca Peru” w stopniu „Wielki Krzyż z Brylantami”.
Relacje w XXI wieku
Nowa dynamika w stosunkach między Peru a Polską rozpoczęła się wraz z podpisaniem dwóch ważnych traktatów. Umowa handlowa między Unią Europejską a Peru i Kolumbią, podpisana 26 czerwca 2012 r. w Brukseli, weszła w życie 1 marca 2013 r. Reguluje stosunki gospodarcze z Polską i innymi członkami UE.
14 marca 2016 r. podpisano z Unią Europejską Umowę o zwolnieniu z obowiązku wizowego na krótkie pobyty (do 90 dni), co pozwoliło na zwiększenie kontaktów turystycznych, kulturalnych i biznesowych.
źródło: Ambasada Peru w Polsce (http://www.perupol.pl/)
fot. Mirosław Gleb